Akdeniz Genel Balıkçılık Komitesinin Yılan Balığı Uzmanı Prof. Dr. Şükran Yalçın Özdilek, Meksika Körfezi ve Sargasso Denizi’nde üreyip 2-3 yılda 6-7 bin kilometre katederek Akdeniz’e gelen, Türkiye‘de birtakım göl ve ırmaklarda büyüyen yılan balıklarının jenerasyonunun devamı için akarsulardaki ömür alanlarının korunması davetinde bulundu.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Özdilek, AA muhabirine, Türkiye‘de en fazla Bafa Gölü ile Büyük Menderes, Küçük Menderes ve Gediz ırmaklarında rastlanan yılan balığının uğrak yerlerinden birinin Çanakkale’deki Sarıçay olduğunu söyledi.
Bu süreçte şeffaf ve 5-7 santimetre uzunluğunda olan ve cam yılan balığı olarak isimlendirilen canlının acı sulara, lagünlere, göllere, akarsulara girdiklerinde pigmentleşip sarı renk aldığını, cinsin birtakım bireylerinin önünde baraj yahut öteki maniler yoksa akarsuların üst taraflarına göç ettiğini lisana getiren Özdilek, “İç sularda 10-20 yıl kaldıktan sonra tekrar aşağılara yanlışsız göçe başlıyorlar. Balıkçılardan kaçabilenler denize açılıyor ve dünyaya geldikleri Sargasso Denizi’ne hakikat göç ediyorlar. Bu uzun seyahat sırasında beslenemedikleri için mideleri köreliyor, yumurta ve spermlerini buraya bıraktıktan sonra ölüyorlar.” dedi.
Yavru gelmeyince stokun yenilenmesinin mümkün olmadığını kaydeden Özdilek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“En büyük meselelerden biri bu. Ülkemizde cam yılan balığı avcılığı yok, hasebiyle bizim ülkemiz açısından bu türlü bir sorun yok lakin son yıllarda akarsular üzerine kurulan barajlar, göç pürüzüne yol açıyor. Bunun yanında akarsularımız kirleniyor, akarsularımız artık akmıyor. Akarsularımızdaki bu görünüm maalesef kirli olarak bedellendiriliyor. Akarsularımız betonlara dönüştürülüyor. Betonlaştırılınca yiyecek mi kalır orada? Yok. Yiyecek olmayınca bu hayvanlar nasıl beslenecek? Kirlilik, besin azlığı, habitat kaybı ve bütün bunların hepsi yanlış uygulama.”
Özdilek, yılan balıklarının göç etmeye başladıklarında sürüler halinde geldiklerini, sıcaklık ve tuzluluk durumuna nazaran buldukları birinci akıntıya, içeriye yanlışsız göç ettiklerini söyledi.
Çanakkale’den Hatay’daki Asi Irmağı’nın girişine kadar olan kısımda Türkiye sularına giren çeşidin, Akdeniz’e dökülen tüm akarsularda kirlilik yoksa yaşayabildiğini lisana getiren Özdilek, şu bilgileri paylaştı:
“Sargasso Denizi’nden gelen yılan balıkları yalnızca Türkiye’ye değil, Yunanistan, Mısır, Cezayir, Tunus, İtalya, Fransa’ya ve bütün Kuzey Avrupa ülkelerine göç ediyor. Hasebiyle tam olarak stok belirlemek mümkün değil lakin stok göstergelerine bakıyoruz. Gelen ne kadar var? O gelenin ölçüsüne nazaran kıymetlendirme yapabiliyoruz. Jenerasyonu tehlike altında. Bunu avcılık datalarından görüyoruz. Evvelden Türkiye’de kaydedilen avcılık datalarını şimdiki bilgilerle karşılaştırıyoruz. Ortadaki fark bize bunu aslında gösteriyor. Bu işi bilenler, yılan balığı avlayanlar, açık ve bariz formda bunu görüyor. Evvelce tezgahlarda yılan balığı satılırken, artık siparişle beşerler yemeğe yılan balığı bulamıyor.”
Özdilek, yılan balığının, insan bedenine yarayan Omega-3 yağ sistemini içermesi bakımından da çok değerli olduğunu belirtti.
Özellikle tatlı sularda çok farklı bir diyetle beslendiği için bu cinsteki yağ asidi kompozisyonunun öteki balıklara kıyasla farklı olduğunu, insan sıhhati için çok faydalı yağ asidi kompozisyonlarını içerdiğini anlatan Özdilek, şunları kaydetti:
“Yılan balığı avcılığıyla ilgili kurallar başka ülkelere kıyasla Türkiye’de çok fazla katı ve yerinde. Akarsularda avcılık yasak, lagün alanlarında ise aşikâr vakitlerde avcılık yasak. En kıymetlisi bizde uzunluk yasağı var. 50 santimetrenin altındaki yılan balıklarının avlanması katiyen yasak. Bu, öteki ülkelerde o denli değil. Bunun haricinde amatör balıkçılığın yasaklanma durumu olabilir lakin ticari avcılıkta da aşikâr bir kota durumu var. Türkiye’de hem vakit hem yer hem ölçü yasakları var.”
Prof. Dr. Özdilek, şunları söyledi: