İstanbul Maden İhracatçıları Birliği’nden (İMİB) yapılan açıklamaya nazaran, 2022 yılını yaklaşık 6,5 milyar dolarlık ihracatla kapatan maden bölümü, maksadını 30 milyar dolar olarak belirledi.
Açıklamada görüşlerine yer verilen Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Maden Dal Konseyi Lideri ve İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) İdare Konseyi Lideri Rüstem Çetinkaya, 30 milyar dolarlık ihracatla Türkiye’nin en çok ihracat gerçekleştiren kesimlerinin başında gelebileceklerini belirtti.
Çetinkaya, “Türkiye madencilikte potansiyelini tam olarak kullanamıyor. Şayet bunu başarabilirsek maden ihracatımızı 6,5 milyar dolar düzeylerinden 30 milyar dolar düzeylerine çıkarabiliriz.Türkiye, dünyada bulunan 90 maden tipinden 80’ine sahip. Madencilik zengini bir ülkeyiz. Türkiye’de madenciliğin toplam gayri safi ulusal hasıladan aldığı hisse yüzde 1,3. Bu oran, madencilik zengini ülkelerde ortalama yüzde 7.
Yıllar içinde değişmekle birlikte Çin’in yüzde 23, Rusya’nın yüzde 7, Avustralya’nın yüzde 9, ABD’nin yüzde 7, Kanada’nın ise yüzde 5. Şayet biz de bu hissemizi dünya ortalamasına çekersek 42 milyar dolarlık ihracata imza atabiliriz. Yüzde 5 düzeyini dahi yakalasak, 30 milyar dolardan fazla ihracat yapabiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
“MADENCİLERİ DE DİNLEYİN İSTİYORUZ”
Türkiye’nin bu potansiyelini kullanamadığını lisana getiren Çetinkaya, gübreden yenilenebilir güce, otomotiv endüstrisinden beyaz eşyaya kadar her alanda madencilikten elde edilen eserlerin kullanıldığını vurgulayan Çetinkaya, şunları aktardı:
“Böyle kıymetli bir kesim olmamıza karşın farklı durumlarla karşı karşıya kalıyoruz. Çevreci bir madencilik mümkün diyoruz. Madencilerin etrafa hassas iş yaptığını herkese göstermek istiyoruz. Bunu da toplumsal mutabakatla sağlayabileceğimizi biliyoruz. Madencilerimiz, kadın-erkek ayırmadan tüm çalışanlarımız hepsi ülkesine hizmet eden, ülkesinin gelişmesini isteyen beşerler. Madencilere karşı oluşan halin değişmesini istiyoruz.
Tarım bölümü, etraf gönüllüleri madenle ilgili kim varsa bir masa etrafında toplanmak istiyoruz. Masada herkes kendi telaşlarını ortaya koysun, bağırmadan, çağırmadan, suçlanmadan konuşulsun istiyoruz. Dalımızın de dinlenmesini istiyoruz. En büyük şikayetimiz dinlenmemek. Şayet bunu başarabilir akıllardaki tüm soru işaretlerini giderirsek; ülkemizin gelişmesi için daha fazla üretime, daha fazla ihracata, daha fazla istihdama ulaşabiliriz.”
“RUHSAT GÜVENLİĞİ VE TOPLUMSAL MUTABAKAT SAĞLANMALI”
Hedeflere ulaşabilmek için kimi beklentilerinin olduğunu kaydeden Çetinkaya, madenciler olarak ruhsat güvenlikleri olmadığını ve kredi bulma noktasında zorluk yaşadıklarının altını çizdi. Çetinkaya, “Yerel idareler ve kamuoyu madencilerin çalışmasını istemiyor. Onay süreci yıllar süren ÇED müracaatlarımız var. Biz, önümüzdeki manilerin herkesin onay vereceği ve orta noktada buluşacağı bir halde kaldırılmasını bekliyoruz.” dedi.
Çetinkaya şöyle devam etti:
“Bunu söylerken de ‘her yer maden olsun’ üzere bir fikirle hareket etmiyoruz. Bunu da istemiyoruz. Şayet yer altında ekonomik bir kıymet varsa bunu çevreyi koruyarak çıkaralım istiyoruz. Batı ülkelerinde görülen örnekler üzere madenciliği geliştirelim istiyoruz. Etraf tasasını koruyarak, işletmelerin devreye alınmasını istiyoruz. Gerekirse kamu otoritesinin vereceği kaideli müsaadelerle bu işi yapalım istiyoruz.
Madenle birlikte orada gerekli olan tüm arıtma ve muhafaza tesislerinin devreye alınarak işletmenin açılması sağlanabilir. Bunun da maliyeti neyse maden şirketi karşılar. Ödediğimiz tüm devlet haklarının, orman bedellerinin kesinlikle mahallî idareler ve halkla paylaşılması gerektiğini düşünüyoruz. Toplumsal onay ve toplumsal mutabakatla işlerimizi yapmak istiyoruz.”
“YEŞİL GÜÇ İÇİN MADENLERE GEREKSİNİM VAR”
Gelecekte etrafın ve tabiatın daha değerli hale geleceğini, bunun için de yeşil gücün çok daha kıymetli olacağını lisana getiren Çetinkaya, şu sözleri kullandı:
“Şu anda maden dalı üzerinde olumsuz bir algı oluşturulmaya çalışılsa da daha yaşanabilir bir dünyada gerekli olan yeşil güç için dahi madenlere gereksinim duyuluyor. Yani, yeşil dönüşüm için madenler stratejik kıymette. Etrafa ziyan vermekle suçlanan madenler, pak güce geçişte çok büyük ehemmiyete sahip. Yeşil güç, madenler üzerine kurulacak ve yeşil gücün kalbinde madenler yer alacak. Madenleri kabul ederek, etraf ya da maden ortasında bir tercih yapmadan, yol almamız gerekiyor.
Uluslararası Güç Ajansı’nın raporuna nazaran; lityum, kobalt, grafit, nikel, bakır, alüminyum üzere madenlerin kullanımı 2040’a gelindiğinde 6 kat artmış olacak. Bu stratejik madenlerle güneş panelleri, rüzgar santralleri yapılıyor, lityum pillerinde kullanılıyor. Rüzgar panellerini taşıyacak ayaklar için dahi alüminyuma gereksinim duyuluyor.”
“40 MİLYAR DOLARLIK İTHALAT YAPILIYOR”
Çetinkaya, Türkiye’nin çıkarılamayan madenler nedeniyle ithalata başvurduğunu kaydederek, “Gübreden altına, demir çelikten kömüre kadar ülkemiz 40 milyar dolarlık ithalat yapıyor. Koca bir tarım ülkesiyiz fakat, gübre ithal ediyoruz. Biz, bu noktada tarımı önceleyen bir anlayışla hareket ediyoruz. Gübre için dahi madenlere gereksinim duyulurken, madencilerin tarım alanlarına ziyan verdiğinin düşünülmesi bizleri rahatsız ediyor ve derinden üzüyor.” tabirlerini kullandı.
“OYUNUN KURALLARI DEĞİŞMESİN İSTİYORUZ”
Türkiye’nin madencilikte genç bir ülke olduğunu, şimdi yer altı kaynaklarını tam olarak netleştiremediğini belirten İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) İdare Heyeti Lider Yardımcısı Eyüp Batal ise maden ruhsatlarının kamu faydası uyarınca kamu yönetimi tarafından düzenlendiğine dikkati çekerek şunları aktardı:
“Madencilik kesimi de bu ruhsatlarda süreksiz bir müddet mevzuat tarafından tanımlanmış hak ve yükümlülükler uyarınca çalışır. Olağanda bu yatırımın tanımlanmış, müsaadeleri alınmış, kuralları belirtilmiş bir iş olması lazım. Lakin, biz tüm müsaade süreçlerini tamamlamış olsak bile kendimizi topluma izah etmeye çalışıyoruz. Bir maden alanı işletilecekse her şeyin netleştirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ruhsatlardan ÇED sürecine kadar bir maden alanı için her şey tamamlanmalı. Ondan sonra ihale sürecine geçilmeli.”
“Yatırımcının işetmesine dair birçok noktada öngörülebilirliğinde külfet var.” diyen Batal kelamlarını şöyle tamamladı:
“Siz, ruhsat alıyorsunuz sonra belirli bir alanda işletme müsaadesi alıyorsunuz ve buna dair de bir iş planı yapıyorsunuz. Bu işletme müsaadesinin potansiyeline nazaran pazara çıkıyorsunuz, müşteri buluyorsunuz. Müşteri şunu soruyor. ‘Ben seninle uzun vadeli kontrat yapabilir miyim?’ Siz de içerdeki mevzuata nazaran diyorsunuz ki ‘evet buradaki işletme müsaadem biterse yeni işletme müsaadesi alır ilerlerim.’ Muhakkak mutabakatlara giriyorsunuz sonra birden mevzuat değişiyor. Sizin müsaade alabileceğiniz yer müsaadeye kapalı oluyor ya da yeni bir külfet çıkıyor. İşi yapmanın avantajı kayboluyor. Oyuna başlarken geçerli olan kurallar değişmesin istiyoruz.”
