Ticaret Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Şuranın, eylül ayı toplantısında, tüketicileri aldatıcı ve aldatıcı nitelikte birçok reklam ve ticari uygulamaya yönelik kararların alındığı, dünyada “karanlık ticari tasarımlar” olarak bilinen aldatıcı ticari dizaynların görüşüldüğü bildirildi.
Bu ayki toplantıda görüşülen 144 belgeden 118’inin mevzuata alışılmamış bulunduğu bilgisi verilen açıklamada, kelam konusu reklam ve ticari uygulamalar hakkında durdurma cezası ile toplam 22 milyon 414 bin 861 lira idari para cezası uygulanmasına karar verildiği belirtildi.
Açıklamada, karanlık ticari dizaynların çoğunlukla çevrim içi kullanıcı orta yüzlerinde bulunan ve tüketicileri ekseriyetle çıkarlarına en uygun olmayan seçimleri yapmaya yönlendiren, aldatan, zorlayan yahut manipüle eden uygulamalar olarak tanımlandığı söz edildi.
“Tüketicileri manipüle eden ögeler değerlendirildi”
Bakanlığın da ortalarında bulunduğu, dünya çapında 27 tüketiciyi esirgeyici otoritenin iştirakiyle abonelik hizmetlerinde karanlık ticari dizaynlara yönelik Memleketler arası Tüketiciyi Muhafaza ve Uygulama Ağı (ICPEN) tarafından 29 Ocak-2 Şubat 2024 tarihlerinde gerçekleştirilen taramada sonucunda resen incelemelerin başlatıldığına işaret edilen açıklamada, bu toplantıda abonelik hizmetlerine ait uygulamalar hakkında kararlar alındığının altı çizildi.
Açıklamada, tüketicilere evvelden seçili olarak sunulan kimi abonelik paketleri ya da bunlara bağlı ek hizmetler, güncellenen üyelik mukavelelerinde “kabul etme” seçeneğinin “reddetme” seçeneğine nazaran daha çok vurgulanması üzere manipülatif ögelerin değerlendirildiği belirtilerek, şu sözler kullanıldı:
“Ayrıca, tüketicilerin istedikleri abonelik paketini yükseltmeden satın alma sürecini tamamlamalarını zorlaştıran arayüz dizaynlarının kullanılması üzere uygulamalar ele alındı. Toplantıda, şeffaf kriterler ve sayısal bilgiler belirtilmeden belli abonelik paketlerinin tanınan olduğu tarafında yapılan vurgular ve fiyatsız deneme fırsatlarının sunulması için tüketicilerden ödeme formülü bilgilerinin mecburî olarak istenmesi üzere uygulamaların da tüketici iradesini olumsuz tarafta etkileyen aldatıcı ticari yollar olduğu belirtildi. Bu tıp uygulamalarda bulunan firmalara idari yaptırım uygulanmasına karar verildi.”
Reklam Heyeti’nin tüketicilerin çeşitli kesimlerde dijital mecralarda karşı karşıya kaldığı aldatıcı ticari dizaynlara yönelik incelemelerinin devam ettiği kaydedilen açıklamada, “Reklam Kurulu yılın 9 ayında toplam 1340 evrak hakkında görüş ve değerlendirmelerde bulundu. Aldatıcı reklam yahut haksız ticari uygulama olduğu tespit edilen 1173 belge hakkında durdurma cezasının yanı sıra toplam 187 milyon 456 bin 473 lira idari para cezası uygulandı.” denildi.