Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 10 ili vuran iki büyük sarsıntıda binlerce insanımız hayatını kaybetti. Enkaz çalışmaları takımlar tarafından sürdürülürken, Kahramanmaraş’ta tek bir hasarın olmadığı bina tüm Türkiye’nin gündemine oturdu. Binanın altında bulunan züccaciye dükkanında tabaklar bile kırılmazken, çatalların bile devrilmediği dükkanda tek bir hasarın bile olmadığı görüldü. Yeniden tıpkı formda züccaciye dükkanının yanındaki üstün markettin raflarında da tek bir eser bile devrilmedi. Bu iş yerlerinin çabucak karşısındaki alanda bulunan bina ise iki büyük zelzeleyle yıkıldı.
“BÖYLE BİR SARSINTIDA BU BİNADA TABAKLAR BİLE DEVRİLMEDİYSE YANLIŞSIZ TABANA YAPILMIŞ DEMEKTİR”
İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu da, herkesin konuştuğu binanın bu sırrını açıkladı. Kozanoğlu, tüm projelendirmelerin ve tabana uygunluğun yanlışsız tahsisi sonucunda, bu örnekteki üzere binaların hasar almayacağını belirtti.
Prof. Dr. Kozanoğlu, “Aslında binalardan beklediğimiz, temenni ettiğimiz davranış, bu türlü bir sarsıntıda binaların az hasarlı, orta hasarlı, tahminen de hasarsız sınıfı geçmesiydi. Münasebetiyle beklenen bu binadaki üzere hasarsızlıktı. Bu binanın özeline baktığımız vakit bitişik nizam olmadığını görüyoruz. Binanın yeriyle ilgili, projelendirilmesiyle ilgili her şey gerçek yapıldıysa, binadan beklenen davranış budur. Sağlam tabana oturan bir binanın altında, örneğin kaya yere oturtulan bir binanın altından zelzele çok süratli, saniyede 600-700 metre süratle geçer. Yumuşak yerlerde bu saniyede 300-400 metre sürate kadar düşer. Zelzele şayet süratli geçerse yapı rezonans olmaya vakit bulamaz. Münasebetiyle sarsıntının dönemi ve tabana aktarılan döneme bağlı olarak o yapıdaki tabaklar da yıkılmaz; binaya da bir hasar gelmez. Bu binada her şeyin gerçek yapıldığını görüyoruz. Bu türlü bir zelzelede bu binada tabaklar bile devrilmediyse hakikat yere yapılmış demektir. Sarsıntının de buradan daha süratli geçtiğini kestirim edebiliriz” dedi.
(Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu)
DÜNYADA DA ÖRNEKLERİ VAR: “DOLAP EĞİLİRKEN BİLE ÜZERİNDEKİ VAZOLAR DEVRİLMEMİŞTİR”
Kozanoğlu, “1995 yılında Japonya’daki Kobe zelzelesinde 100 bine yakın bina yıkıldı ve Japonlar bundan ders aldılar. Bu zelzeleden sonra Japonya’da bir çok zelzele oldu ve bu hasar almayan binadaki üzere örnekler bilhassa Japonya’da çok karşımıza çıktı. Yeniden Mexico City Zelzelesi de çok enteresan bir sarsıntıdır. O zelzelede de yerden kaynaklı olarak binalar çok yavaş salınım yapmışlardır. Dolap eğilirken bile üzerindeki vazolar devrilmemiştir. Bu büsbütün sarsıntının o andaki dönemi, tabana olan tesiri ve yerden de yapıya olan tesirinden; yani zemin-yapı alakası ile bağlıdır. Binayı da hakikat projelendirirseniz, ayrıntılara gerekli ihtimamı gösterdiyseniz, binanın bu davranışı aslında normaldir” açıklamasında bulundu.
“AYNI İKİ PROJE DAHİ OLSA, BİNALAR FARKLI DAVRANIŞ GÖSTEREBİLİR”
Öte yandan Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, tıpkı iki proje dahi olsa binaların farklı davranış gösterebileceğine vurgu yaptı. Kozanoğlu, “Fay üzerine yapılan binalar, yıkılmama bahtı az binalardır. Bu sarsıntıda öteleme 7.3 metreydi. Bu türlü bir yan atıma hiç bir binanın dayanması mümkün değil. Fayın üzerinde bina olmaması lazım. Fayın yakınındaki binalar da farklı davranabilir. Projeleri farklıdır, metrekareye düşen kolon sayısı farklıdır, yapının davranışına tesir edecek duvarlar durumu farklıdır. Birinde çok fazla duvar varken başkasında yoktur. Birinde taban kat büsbütün boşaltılmışken başkasında yoktur. Tıpkı iki proje dahi olsa birinde duvar var başkasında yoksa binalar farklı davranır. Tabandan de gelen farklar varsa bu binalar farklı davranış gösterebilirler. Hakikat yapılan proje, gerçek materyal ve hakikat uygulama. Şayet binada da müsaadesiz eklenen yahut çıkartılan gereç yoksa, bu binanın en azından insanların kaçacağı vakti bulacağı formda ayakta kalmasını bekleriz” diye konuştu.
