AYŞEGÜL KAHVECİOĞLU Ankara – Anayasanın 119. hususunda düzenlenen Fevkalâde Hal hususuna nazaran cumhurbaşkanı; alışılmış afet hallerinde yurdun tamamında yahut bir bölgesinde, müddeti altı ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebiliyor. Resmi Gazete’de yayımlanan OHAL kararının Meclis’in onayına sunulması gerekiyor.
Meclis’in, gerekli görmesi halinde OHAL’in müddetini kısaltabilmeye, uzatabilmeye yahut OHAL’i kaldırmaya yetkisi bulunuyor. Bu kapsamda Meclis, cumhurbaşkanının talebiyle her keresinde dört ayı geçmemek üzere OHAL mühletini uzatabiliyor.
Kararname yetkisi
OHAL durumunda cumhurbaşkanı, OHAL’in gerekli kıldığı hususlarda cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabiliyor. Kanun kararındaki bu kararnamelerin de Resmi Gazete’de yayımlanması, birebir gün Meclis’in onayına sunulması gerekiyor. OHAL sırasında çıkarılan cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin tıpkı vakitte üç ay içinde Meclis’te görüşülüp karara bağlanması gerekiyor. Aksi halde bu kararnameler bizatihi yürürlükten kalkıyor.
3 aylık OHAL ilanı kararının, Türkiye’nin 2023 seçimlerine gitmesi planlanan 14 Mayıs tarihinden 1 hafta evvel sona erecek olması da seçim sürecinin bu karardan nasıl etkileneceği tartışmalarına neden oluyor. Anayasaya nazaran seçimlerin olağan tarihi olan 18 Haziran 2023‘ten sonraki bir tarihe ertelenmesi, savaş hali dışında mümkün olmuyor.
Gündem değişti
Pazartesi Meclis’te kümesi bulunan tüm siyasi partilerin iştirakiyle yapılan İstişare Konseyi toplantısında, Meclis’in zelzele felâketinin akabinde Genel Şura çalışmalarına 1 hafta mühletle orta vermesi kararlaştırılmıştı. Dün Genel Konsey bu kararın onaylanması için toplandı lakin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın OHAL ilanı kararıyla Meclis’in gündemi de değişti.
Dün Meclis Lideri Mustafa Şentop’un yönettiği Meclis Genel Kurulu’nda sadece partilerin zelzeleyle ilgili hazırladığı ortak bildiri metni okundu. Resmi Gazete’de yayımlanan OHAL kararı için Meclis’in tekrar toplanarak kararı onaylaması bekleniyor. OHAL kararının, 151’den az olmamak kaydıyla toplantıya katılanların yarısından bir fazlasının oyuyla alınması gerekiyor.
Yarın yapılacak görüşmelerde, OHAL kararını HDP’nin “cumhurbaşkanına çok geniş yetkiler verildiği” gerekçesiyle desteklemeyeceği; CHP’nin ise mevzuyu şimdi değerlendirdiği tabir ediliyor. ÂLÂ Parti ve MHP’nin ise karara takviye vereceği belirtiliyor.
Öte yandan AK Partili milletvekillerinin birçoklarının sarsıntı bölgesinde görevlendirildiği biliniyor.
Yükümlülükler getiriyor
Felâkete uğrayanların kurtarılması, meydana gelen hasar ve zararın telafisi için muhtaçlık duyulan ve çabucak sağlanamayan para ve her türlü taşınır ve taşınmaz mallar ve yapılması gereken işler; para, mal ve çalışma yükümlülüğü yoluyla sağlanacak. Bu kapsamda gerekli harcamalar öncelikle kamu kaynakları ile yardımlardan sağlanacak.
OHAL ilan edilen bölge içindeki kamu kurum ve kuruluşlarıyla hukukî ve gerçek bireyler, kendilerinden istenecek yahut yükümlülük konulacak arazi, arsa, bina, tesis, araç, gereç, yiyecek, ilaç ve tıbbi materyal ile giyecek ve öteki hususları vermek zorunda olacak. Yiyecek, giyecek, araç, gereç, ilaç ve tıbbi materyaller üzere zorunlu unsurlar bölge sonları içinde sağlanamadığı takdirde, en yakın bölgelerden yükümlülük yolu ile sağlanacak.
OHAL ilan edilen bölgelerde18-60 yaşları ortasındaki bütün vatandaşlar, OHAL sebebiyle kendilerine verilecek işleri yapmakla yükümlü olacak. Emekçi gereksinimlerinin karşılanmasında ve kuruluşlar ortasındaki emekçi naklinde, İŞKUR’dan yararlanılacak.
Bölgenin makul yerlerinde yerleşim yasaklanabilecek, belli yerleşim yerlerine girişler ve çıkışlar sonlandırılabilecek.