Fatih Camii’nin altında yer alan ve 43 sütunuyla günümüze kadar ayakta kalan 51 metre uzunluğundaki Karadeniz Medresesi Sarnıcı, gün yüzüne çıkarılacak.
Farklı medeniyetlere konut sahipliği yapan İstanbul‘da, geçmişten günümüze kalan birçok tarihi eser yer alıyor. Kentte, yer üstündekilerin yanı sıra yer altında da birçok tarihi eser bulunuyor. Geçmiş periyotlarda, kentin su gereksinimini karşılamak için inşa edilen sarnıçlar da bu eserler ortasında dikkati çekiyor.
Özellikle “eski İstanbul” olarak isimlendirilen ve Edirnekapı’dan Sarayburnu’na kadar uzanan tarihi yarımadada çok sayıda sarnıç mevcut. Yerebatan Sarnıcı’nın yanı sıra Şerefiye Sarnıcı da ziyaret edilebilirken, kimi sarnıçlar turizme kazandırılacağı günü bekliyor.
Sarnıcın üstünde medrese yer alıyor
Fatih Camii’nin altındaki Karadeniz Medresesi Sarnıcı da zımnî kalmış tarihi yapılardan biri. Bizans periyodunda inşa edildiği düşünülen sarnıç, caminin Haliç tarafındaki bahçesinin alt kısmında yer alıyor. Geçmişte, bölgelin su gereksinimini karşılamak için kullanılan sarnıcın üstünde medrese bulunuyor.
Şehirdeki birçok tarihi yapıtın bulunduğu Fatih ilçesinde yer alan kapalı kalmış bu tarihi yapı, AA grubunca görüntülendi.
Vakıflar İstanbul 1. Bölge Müdürlüğü Sanat Yapıtları ve Yapı İşleri Şube Müdürü Feyyaz Fidan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, tarihî süreçte birçok medeniyete konut sahipliği yapan İstanbul’un ve tarihi yarımadadaki Fatih’in çok katmanlı bir kültürel mirasa sahip olduğunu söyledi.
Bu kültürel mirasın yer üstünde olduğu üzere yer altında da göründüğünü lisana getiren Fidan, “Fatih Camii avlusunun tam alt kotunda yer alan Karadeniz Medresesi Sarnıcı da bu açıdan en yeterli örneklerden bir tanesi. Fatih Camii, İstanbul’un yedi doruğundan birinde bulunuyor. İstanbul’un fethinden evvel burada Havariyyun Kilisesi bulunmaktaydı. Roma ve Bizans periyodunda kentin birçok noktasında, kentin sularının depolanması için bu tip sarnıçlar yapılıyordu.” dedi.
Fidan, sarnıcın 51 metre uzunluğunda, 35 metre genişliğinde olduğunu ve 43 sütunla ayakta durduğunu aktardı.
“1851 tarihli bir dokümanda bu sarnıca rastlıyoruz”
Karadeniz Medresesi Sarnıcı’nın İkili Baş Kurşunlu, İkili Ayak Kurşunlu medreselerinden başlayarak Fatih Camii avlusunun kuzeybatısına hakikat uzandığını anlatan Fidan, “1851 tarihli bir evrakta bu sarnıca rastlıyoruz. Fakat 19. yüzyılda tarihlenen vakıf su yolları ve Pervititch haritalarında ayırt edici bir biçimde çizilmediğini görüyoruz. Bu da bize bu periyotta kullanılmadığını söz ediyor.” diye konuştu.
Sarnıçla ilgili 1939’da mimar ve restoratör Ali Saim Ülgen ile müellif Halim Baki Kunter’in tespitlerinin olduğunu belirten Fidan, buna nazaran sarnıçta moloz ve ağaç köklerinin bulunduğunun, havasız ve kokulu vaziyette olduğunun yazıldığını aktardı.
Fidan, günümüzde sarnıcın sütun başlarına kadar suyla kaplı olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Ahşap gergilerinin yok olduğunu görüyoruz. Derinliğinin dört metre olduğunu tarihi dokümanlardan de görüyoruz. Hem örgü sistemine hem derzlere baktığımızda özgün Bizans sarnıcı olduğunu anlayabiliriz. Berraklığından ve klor kokusundan burada biriken suyun şebeke suyu olduğunu düşünüyoruz.”
Feyyaz Fidan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından gerek İstanbul gerek Türkiye’nin birçok noktasında onarım çalışmaları yapıldığını anımsatarak, sarnıcın üst kısmındaki Karadeniz Medresesi’ndeki onarımın da devam ettiğini anlattı.
Fidan, “Karadeniz Medresesi onarımının tamamlanmasına müteakip Karadeniz Medresesi Sarnıcı’nı da onarımını yaparak turizme kazandırmayı istiyoruz. Burası, 51 metre uzunluğunda bir sarnıç. Biz olağan güvenlik gerekçesiyle ileriye hakikat gidemiyoruz ancak ileride bir kısmın da yıkık olduğunu görüyoruz. Onarıma başladığımızda bu kısımları da ayağa kaldırarak yapıyı ıslah edeceğiz.” sözlerini kullandı.
Fidan, Karadeniz Medresesi’ndeki onarım çalışmalarıyla ilgili olarak da şu bilgiyi verdi:
“Karadeniz Medresesi onarımına 2022 mart ayında başladık. Bu onarım kapsamında bilhassa muhdes yapı elemanlarının tamamını yapıdan uzaklaştırdık. Özgün tekniğinde kapı, pencere doğramalarına devam ediyoruz. Özgün kepenklerin temizlikleri yapıldı. Nefaset sıvaları tamamlandı. Güçlendirme imalatları büyük ölçüde tamamlandı. Kurşun işlerinde de sona yaklaşıldı. Bunun dışında yer imalatları Horasan şapa hazır hale getirildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Genel Müdürlüğü olarak başladığımız son etap Karadeniz Medresesiyle ilgili onarımı bir an önce bitirerek hizmete açmayı hedefliyoruz.”