Türkiye, başta merkez üssü Kahramanmaraş olmak üzere 10 vilayette şiddetli bir formda hissedilen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki zelzelelerle sarsıldı. Arama-kurtarma çalışmaları devam ediyor lakin bölgede hayatını kaybeden vatandaşların sayısının her geçen saniye artması ve birçok şahsa şimdi ulaşılamaması milyonları kahretmeye devam ediyor. Arama-kurtarma çalışmalarında termal kameralar, ses dinleme aygıtları ve çeşitli teknolojilerden yararlanılsa da 1999’daki Gölcük ve Düzce sarsıntıları sonrasındaki çalışmaları hatırlayanların aklına eğitimli arama-kurtarma köpeklerinin gücünden yararlanılıp yararlanılmadığı geldi. 2020 yılında periyodun AFAD Lideri Dr. Mehmet Güllüoğlu, termal kameralar ya da ses dinleme aygıtlarına nazaran eğitimli arama-kurtarma köpeklerinin çok daha hakikat ve tesirli sonuçlar ortaya koyduğuna dikkat çekmişti. Türkiye’yi yasa boğan son sarsıntılarda hem Türkiye’deki hem de İsviçre, ABD, Yunanistan, Japonya, Almanya üzere dünyanın dört bir yanından gelen arama-kurtarma köpekleri misyon alıyor. Enkazlarda misyon yapan can dostlarımıza ilişkin AKUT Uyum Sorumlusu Mustafa Aygün ve Rumeli Üniversitesi Öğretim Üyesi Veteriner, İç Hastalıkları ve Psikoloji Uzmanı Prof. Dr. Tamer Dodurka, Milliyet.com.tr’ye dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
‘SAHADAKİ KÖPEK SAYISI 100’ÜN ÜZERİNDE’
Türkiye’nin yakın geçmişine damga vuran sarsıntılardan sonra eğitimli arama-kurtarma köpekleri bir sefer daha alanda gruplara dayanak vermeye devam ediyor. 1999’da Gölcük ve Düzce’de, 2011’de Van’da, 2020’de Elazığ ve İzmir’de enkaz çalışmalarında misyon yapan can dostlarımız son olarak Kahramanmaraş merkezli 7.7 ve 7.6 sarsıntıları sonrasında da arama çalışmalarında misyon yapıyor. AKUT ve AFAD haricinde yurt dışından Türkiye’ye yardım için diğer ülkelerden gelen yardım gruplarının köpekleri de alanda yer alıyor.
Şu anda devam eden arama çalışmalarında kaç eğitimli arama-kurtarma köpeğinin yer aldığına ait kestirimi sayılar veren AKUT Uyum Sorumlusu Mustafa Aygün, şunları söyledi:
“AKUT olarak 8 köpeğimiz var. 641 istekli alandayız. Lakin AFAD’ın her birliğinin köpeği var. Tahminimce alandaki köpek sayısı 100’ün üzerinde.”
CANLI İLE CANSIZ ORTASINDAKİ KOKU FARKINI AYIRT EDEBİLİYOR
Köpeklerin enkaz altındaki insanları nasıl bulabildiği birçok kişi için merak konusuydu. Veteriner, İç Hastalıkları ve Psikoloji Uzmanı Prof. Dr. Tamer Dodurka arama-kurtarma köpeklerinin enkaz altında kalanları bulmak konusunda önemli eğitimler aldığını belirterek, “Aldıkları eğitimleler canlı ve cansız insan vücuduna ilişkin koku duyuları geliştiriliyor. Bu sayede de gerçek tespitte bulunabiliyorlar” diye konuştu.
Peki köpeklerin enkaz alanlarında tesirli biçimde kullanılabilmesi için hangi kuralların sağlanması gerekiyor? AKUT Uyum Sorumlusu Mustafa Aygün, arama-kurtarma köpeklerinin enkazda daha sağlıklı sonuçlar verebilmesi için etraftaki kalabalığın uzaklaştırılması gerektiğine dikkat çekti. Yani enkazda canlı insan dokusunun yaydığı kokunun arama-kurtarma köpekleri tarafından daha sağlıklı ölçülmesi için enkaz etrafında öteki insanlara ilişkin kokuların olmaması daha uygun sonuçlar sağlıyor.
BULUNCA OTURARAK YERİNİ GÖSTERİYOR
Enkaz altındaki vatandaşlara ulaşmak için en pratik yolun hâlâ köpekli aramalar olduğunu belirten Mustafa Aygün, canlı ve ceset arayan köpeklerin yanında ses kayıt aygıtlarının da makul tekniklerle kullanıldığını kaydetti. Aygün, kurulan ses sistemlerinin verdiği ikazla en çok ses gelen alana yoğunlaşıldığını ve tam noktaların belirlenmesi için köpeklerin devreye girdiğini tabir etti.
Ayrıca köpeklerin canlı dokuların kokusunu almasıyla tespit ettikleri noktaya oturarak enkazda kalanların yerini takımlara gösterdiğini belirten Aygün, teknolojik aygıtlara göre köpekle yapılan aramalarla hâlâ daha sağlıklı bilgiler elde edildiğini kelamlarına ekledi.
‘DOKUNMAKTAN ÇEKİNİYORLARDI FAKAT…’
2011’de Van’da yaşanan 7.2 büyüklüğündeki zelzelede yaşadığı bir anıyı anlatan Prof. Dr. Tamer Dodurka da sarsıntıda enkaz altında kalan şahısların eğitimli köpeklerin takviyesiyle kurtarıldığını belirtti. Prof. Dr. Dodurka, “Bölgedeki birden fazla insan köpeklere yaklaşmaktan kaçınıyordu. Lakin köpekler her kurtarma yaptığında onlara derin bir sevgi beslemeye başladılar, bu da bizim içimizi ısıttı” diye konuştu.
7-8 YIL ALANDA VAZİFE YAPABİLİYORLAR
– Türkiye’de her yıl arama-kurtarma köpekleri çeşitli standartlara nazaran seçiliyor ve sertifikalanarak zelzele, çığ ve çeşitli afetlerde kullanılmak üzere 2 yıl boyunca eğitiliyor.
– AFAD, 40’a yakın köpekle kurulan arama-kurtarma köpeğiyle kurulan ağını genişletirken, en fazla arama-kurtarma köpeğine sahip olan ülke ise 200 bin ile Almanya.
– Eğitimlere başlamak için en az 18 aylık olması gereken köpekler, 7 ila 8 yıl alanda dayanak emelli kullanılabiliyor.
– Enkaz alanlarında hayat kurtaran eğitimli köpekler kısa mühlet içinde değerli datalar topluyor, 30-40 dakika canlı dokuların kokusunu araştırdıktan sonra uzun periyodik dinlenmelere muhtaçlık duyabiliyorlar. Ancak teknolojik aygıtların gösteremediği değerli noktaları, köpekler burunlarıyla tespit ederek enkazdakilere daha süratli ulaşımı sağlıyor.
YAKLAŞIK 13 BUÇUK MİLYON İNSAN ETKİLENDİ
Merkez üssü Kahramanmaraş’taki sarsıntının etkilendiği 10 ilin toplam nüfusu 13 milyon 421 bin. TÜİK datalarına nazaran, sarsıntıdan etkilenen vilayetlerin son nüfus sayıları şöyle: Gaziantep 2 milyon 154 bin 51. Hatay 1 milyon 686 bin 43. Adana 2 milyon 274 bin 106. Osmaniye 559 bin 405. Diyarbakır 1 milyon 804 bin 880 bin. Kahramanmaraş 1 milyon 177 bin 436. Malatya 812 bin 580. Adıyaman 635 bin 169. Kilis 147 bin 919. Şanlıurfa 2 milyon 170 bin 110.
