Doç. Dr. Bülent Özmen, Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi merkezli 7.7 ve Elbistan ilçesi merkezli 7.6 büyüklüğündeki sarsıntıları kıymetlendirdi. Doç. Dr. Özmen, zelzelenin Hatay’dan başlayıp, Bingöl Karlıova’ya kadar uzanan ve yaklaşık 600 kilometre uzunluğunda olan sol taraflı Doğu Anadolu Fay zonu üzerinde meydana geldiğini söyledi. Bu bölgenin uzun yıllar zelzele olmaması nedeniyle bilim insanları tarafından ‘sismik boşluk’ olarak gösterildiğini ve zelzele olma olasılığının da yüksek olduğunun lisana getirildiğini vurgulayan Özmen, “Bu fayın ‘Pazarcık’ denilen segmenti 1114 ve 1544 yıllarında 2 büyük zelzele yaşamış; 1544 yılından günümüze kadar geçen 480 yıllık süreç içerisinde de burada rastgele bir hasar verici zelzele olmaması nedeniyle de burada tansiyon birikmiş ve büyük bir zelzeleyle bu tansiyon boşaldı ve bölgeyi de önemli bir formda etkiledi” dedi.
‘TÜRKİYE’DE BİR İLK’
Doç. Dr. Özmen, tıpkı bölgede yaklaşık 9 saat sonra 7’nin üzerinde ikinci sarsıntının olmasının şaşırtan olduğunu lisana getirip, “Bu aslında Türkiye’de ve o bölgede bir birinci. 9 saat ortayla iki büyük zelzelenin meydana gelmiş olması çok çok nadir rastlanacak bir olay. Doğu Anadolu Fayının yılda kayma suratı 9 milimetre. Yani bu kayma suratına bağlı olarak yer kabuğunda tansiyon birikiyor ve sabah meydana gelen sarsıntının tetiklemesiyle de ve bölgede tansiyonun birikmesine bağlı olarak da 2’nci büyük sarsıntı öbür bir fay hattında gerçeklemiş oldu. Bunun, tetiklemeye bağlı olarak gerçekleştiğini söyleyebiliriz. İki büyük sarsıntının arka arda meydana gelmesi Türkiye’de bir birinci oluyor. Bu manada da bakıldığında bir birinci olarak kayıtlara geçmiş durumda” diye konuştu.
‘MARMARA ZELZELESİNDEN DAHA BÜYÜK’
Doç. Dr. Özmen, Kahramanmaraş merkezli sarsıntının, 1999 Marmara Depremi’nden daha büyük olduğunu belirterek “10 vilayette de hasar yarattı bu sarsıntı. Bu vilayetlerin nüfuslarına baktığımız anda da 13,5 milyon, yani yaklaşık 14 milyona yakın kişinin direkt bu sarsıntılardan etkilendiğini söyleyebiliriz. Bu açıdan da bakıldığı anda son 100 yılın etkileme alanı ve nüfus açısından da en büyük sarsıntılardan. Yıkımın bu kadar büyük olmasının en büyük nedenlerinden birisi sarsıntının çok şiddetli olması. Binaların mevcutta yürürlükte olan Zelzele Tehlike Haritası Bina Zelzele Yönetmeliği ve Yer Temel Etüdüne bağlı olarak binaların yapılması lazım. Bunlar büsbütün yürürlükte olan yönetmeliklere uyulmadan ve beton kalitesi, demir kalitesi, personellik kalitesi dikkate alınmadan yapıldığı için yıkılmış. Yıkılan binaların yanı sıra yıkılmayan binlerce de bina var. Biz demek ki zelzele bilimi olarak, mühendisler olarak yahut kurallara uyarak yapılarımızı yaptığımız anda da yıkılmayan bina yapmayı başarabiliriz” dedi.
‘ÖRNEĞİNE AZ RASTLANIR OLAY’
Doç. Dr. Özmen, zelzelenin meydana geldiği fay sınırında daha evvel bilimsel çalışmalar yapıldığına değinerek, “Bu bölgede birçok bilim adamının da çalışması vardı. Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü’nün olsun AFAD’ın olsun çalışmaları vardı. AFAD esasen son yayımlamış olduğu resmi sarsıntı tehlike haritasında bölgenin zelzele tehlikesinin ne kadar yüksek olduğu yansımış. Resmi kaynaklardan da bu ortaya çıkarıldı. MTA yapmış olduğu canlı fay haritalarıyla birlikte oradaki sarsıntı üretme potansiyellerini ortaya çıkardı. Sismik boşluk olduğu birçok haritayla ortaya çıkarıldı. Biz de bölgeyle ilgili sarsıntı senaryoları çalışmaları yapmıştık yıllar öncesinde. Aslında zelzele bu bölgede bekleniyordu; ancak bu kadar büyük olması beklenmiyordu. Yani 7.4- 7.5 şiddetinde sarsıntılar bekleniyordu; lakin asıl beklenmeyen olay 9 saat sonra 2’nci bir büyük sarsıntıyla birebir bölgenin sarsılması çok beklenilen bir durum değildi. O, bütün kamuoyu üzere bu bahisle ilgili çalışan yer bilimcilerini de zelzele mühendislerini de çok şaşırtan bir durum oldu. Örneğine az rastlanır bir olayla yüz yüzeyiz” diye konuştu.
‘MARMARA’DA ZELZELE TEHLİKESİ DEVAM EDİYOR’
Doç. Dr. Özmen, 2 sarsıntının olası Marmara Depremi’ni tetikleyeceği tarafındaki tezlere ait de “Doğu Anadolu Fayı’nda meydana gelen bir zelzelenin Marmara Denizi’nde deprem üretme potansiyeli olan fayları tetikleme mümkünlüğü yok. Bunlar birbirinden bağımsız halde gelişen ve işleyen faylar lakin şunu net olarak söyleyebiliriz ki esasen yapılan bütün çalışmalar da bize bunu gösteriyor; Marmara Denizi’nin zelzele tehlikesi bu sarsıntılardan evvel neyse tıpkı yükseklikte yeniden devam ediyor. Yani bu zelzele onu tetiklemese bile Marmara Denizi’nde de yapılan bütün çalışmalar büyük bir zelzele olma mümkünlüğünün her geçen gün arttığı yönünde olduğunu bize gösteriyor. Genelde biz ‘İstanbul depremi’ demiyoruz; bu sarsıntı Marmara Denizi içinde meydana gelecek ve başta İstanbul olmak üzere bütün Marmara Denizi’ne kıyısı olan yerleşim ünitelerini, vilayetleri etkileyeceği için buna Marmara Bölgesi Sarsıntısı demek daha yanlışsız olur” dedi.
