ÇANAKKALE’de Tarihi Gelibolu Yarımadası’ndaki ‘Çakmak’ savunma çizgisi, 2. Dünya Savaşı’ndan izler taşıyor. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi (AÇASAM) Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, “2. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye‘nin bu koruganlarla, olası sahilden bir çıkarmaya karşı savunma tedbiri aldığını söyleyebiliriz” dedi.
Çanakkale’de 2. Dünya Savaşı sırasında mümkün Alman saldırısına karşı yapılan ‘Çakmak Hattı’ koruganlarının 200’den fazlası günümüze kadar ulaşmayı başardı. ÇOMÜ AÇASAM Müdürü Doç. Dr. Barış Borlat, koruganların mümkün kıyı çıkarmasına karşı savunma ve geri çekilmeyi kolaylaştırmak için yapıldığın vurguladı. Türkiye Cumhuriyeti’nin 2. Dünya Savaşı sırasında İstanbul ve boğazlar bölgesinin savunulması maksadıyla Trakya, Büyükçekmece, Çatalca bölgesinde bir savunma çizgisi oluşturduğunu söyleyen Doç. Dr. Barış Borlat, “Dönemin Genelkurmay Lideri Fevzi Çakmak’tan hareketle bir sınır oluşturulmaya başlanıyor. Devrin içerisindeki isimlendirmede ise bunları biz Genelkurmay Lideri Fevzi Çakmak’tan kaynaklı olarak ‘Çakmak Hattı’ ismiyle isimlendirildiğini göreceğiz. Burada bilhassa İstanbul’un korunması için yapılan Çatalca çizgisinde neredeyse 10 binden fazla korugan bulunuyor” sözlerini kullandı.
‘SAVUNMA TEDBİRİ ALINMASI DÜŞÜNÜLÜYOR’
Kritik bölgelerdeki kıyı kesitlerine korugan inşa edildiğine dikkati çeken Doç. Dr. Barış Borlat, “Ancak yalnızca İstanbul değil, mümkün bir denizden çıkarmanın yapılması ihtimaline karşı kritik bölgelerdeki kıyı kısımlarına bu koruganlardan inşa edildi. Farklı tipte ve bilhassa de yapılar. Bunlarda rastgele bir temel bulunmamakta. Bir kalıp formunda bulunmuş olduğu yere inşa ediliyorlar. İçerisinde bilhassa teçhizat bakımından makineli tüfeklerin yerleştirilebildiği, belirli ebatlarda olanlara topların rahatlıkla sığdığını söyleyebiliriz. Buradaki hedef mümkün bir Almanya saldırısı karşısında, Trakya bölgesinden bir giriş olduğunda bilhassa bunlarla tanklara ve hava ataklarına karşı bir savunma tedbiri alınması düşünülüyor” dedi.
‘TÜRKİYE MUHTEMEL KIYIDAN BİR ÇIKARMAYA KARŞI SAVUNMA TEDBİRİ ALMIŞ’
Korgunların savunmaya vakit kandırarak geri çekilmeyi kolaylaştırmak için yapıldığını söyleyen Doç. Dr. Borlat, “Koruganların içerisine bakıldığında içerisinde ömür mahallelerinin bulunduğunu, bilhassa makineli tüfek için bir alan yaratıldığını, kimilerinin içerisinde top için kısımlarının olduğunu göreceğiz. Bununla birlikte neredeyse birçoğunun içerisinde tuvaletlerin bulunduğunu, kimilerinde ise mutfak üzere alanların yaratılmış olduğunu da söyleyebiliriz. Yalnızca bununla kalmamış, korugan içerisinde mümkün zehirli gaz saldırısı karşısında bunlardan korunmak ya da içerisinde bulunan top ve makineli tüfekten çıkan gazların içeride yaratacağı mümkün bir tehlikeye karşı hava sirkülasyonu hedefiyle büyük koruganlarda elektrikli hava sistemleri, bunlar yok ise elle çalışan kurgu içerisinde bir hava sirkülasyon sisteminin bulunmuş olduğunu göreceğiz. Böylelikle 2. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye bu koruganlarla muhtemel kıyıdan bir çıkarmaya karşı savunma tedbiri almış olduğunu söyleyebiliriz. Fakat Türkiye 2. Dünya Savaşı’na fiili olarak yer almadığı için de bu koruganların kullanılmadığını, yani bir savaş esnasında ne tip bir sonuç yaratabileceğini test edebildiğimiz savunma yapıları olmadığını söyleyebiliriz” diye konuştu.
‘KORUGANLAR KÜLTÜREL MİRAS’
Doç. Dr. Barış Borlat, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Koruganlar 2. Dünya Savaşı’ndan kalan yapılar, tarihi izler taşıyan ve kültürel bir miras. Örnek olarak içlerinden 1-2 tanesi seçilmek suretiyle turizme açılabilir. Gelen ziyaretçilere 2. Dünya Savaşı konseptinde bir askeri tarih turizmi manasında bir alan yaratılabilir. Zira bilhassa ülkemizde askeri tarih bağlamında çok varlıklı bir miras kelam konusu. Bu mirasın bir modülü da koruganlar. En azından ziyaretçilerin ağır olarak geldiği alanlardaki koruganların içerisini açmak suretiyle, 2. Dünya Savaşı sırasında ne biçimde kullanıldığını da canlandırarak, 2. Dünya Savaşı’na da ışık tutulabileceğini söyleyebiliriz.”
