Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Federeasyonu (TÜRKONFED) Kahramanmaraş sarsıntılarında can kaybı sayısını 1999 Gölcük depremindeki bilgiler ışığında hesapladı. Federasyon zelzelelerde 72 bin 663 insan kaybı olacağını açıklayarak, zelzelenin 84,1 milyar dolar hasara yol açacağı iddiasında bulundu. Sayısal kestirimi bilgilerin yer aldığı raporda ‘Hastaneler’ başlığında; Sarsıntı Dayanıklılık Raporu olumsuz olan İskenderun Devlet Hastanesi A Blok’un yıkılması, Hatay’da zelzelede ağır hasar alan ve yıkılan iki devlet hastanesi olduğu ve yeniden Hatay’da yıkılarak kalıcı hasarlar alan özel hastaneler bulunduğu bahisleri da yer aldı. 4 teklif sunulan raporda, “İleriye yönelik yapılması gereken sarsıntı riski ve ekonomik hazırlık çalışmalarında bilimsel yaklaşım ön plana çıkarılmalıdır” vurgusu yapıldı.
Mali Hasar Tahmini
TÜRKONFED ‘2023 Kahramanmaraş Zelzelesi Afet Durumu’ başlıklı raporunda can kayıplarının 72 bin 663’e kadar yükselebileceğini açıkladı. 1999 yılında Gölcük Zelzelesi bilgilerinden hareketle yapılan hesaplama ürküttü. Tıpkı raporda ayrıyeten sarsıntının yaratacağı mali hasar da açıklandı. Mali hasarın 84,1 milyar dolar olacağı kestirim ediliyor. Raporda öngörülen sayılar afeti yaşayan 10 ilin ihracatına ait olarak da hesaplandı. Buna nazaran ihracatın yapıldığı limanın da hasar görmesi nedeniyle 15 milyar dolar ihracat hacminin altına düşülmesi öngörülüyor. Ayrıyeten bu mali hasarın en büyüğü 70,75 milyar dolar ile konut ziyanı, 10,4 milyar dolarının gelir kaybı ve 2,91 milyar dolarının ise işgücü kaybı olacağı iddia edildi.
“Yıkılan Hastane Sayıları Resmi Makamlarca Şimdi Açıklanmadı”
TÜRKKONFED raporunda şu cümleler yer aldı: “2012’de zelzele dayanıklılık raporu olumsuz gelen İskenderun Devlet Hastanesi’nin A Bloğu ağır bakım hizmeti için kullanılıyordu ve sarsıntıyla birlikte yıkıldı. Hatay İl’inde iki devlet hastanesi yıkılırken birçok özel hastane de yıkılmış yahut kalıcı ziyan görmüştür. Yıkılan hastane sayısı resmi makamlarca şimdi paylaşılmamakla birlikte alanda sahra hastanelerine ve sıhhat çalışanlarına olan gereksinim belirtilmektedir.”
“Yıkılan Okul Sayıları Açıklanmadı”
Raporda sarsıntılar nedeniyle eğitim öğretime Eğitim Bakanlığı tarafından 81 vilayette tüm okullarda sömestr tatili sonrası açılış tarihinin ertelendiği belirtilerek şu bilgiler yer aldı: “Bakanlık okulların 20 Şubat 2023 Pazartesi günü açılacağını açıkladı. Sarsıntıdan etkilenen 10 vilayette eğitim gören öğrencilerin istedikleri vilayetlere nakil yaptırabilecekleri duyuruldu. Yıkılan okul sayısına dair resmi bir bilgi şimdi açıklanmadı.”
TÜRKONFED Raporu Önerileri
Deprem sonrası ekonomik toparlanma için TÜRKONFED 4 teklifte bulundu.
1- Örnekleri bulunan 7.8 zelzelenin ekonomik tesirlerinin makro ekonomik ve sosyo-ekonomik tahlil boyutuyla ilgili detaylı incelemeler yapılmalıdır. Tesir tahlilleri yanlışsız siyasetlerin kurgulanmasında yardımcı olacaktır.
2- Zelzeleyle ilgili yasal düzenleme ve kurumsal idare mevzuları gündeme alınıp “Depreme sağlam daha yeterli bir kent planlamasına doğru” örgütlenmelere fırsat verilmelidir.
3- Zelzele sonrası tekrar inşa ve ekonomik rehabilitasyon süreçlerinde piyasa iktisadını de temel alan bir ekonomik gelişme yaklaşımı çerçevesinde bahis ele alınmalıdır.
4- İleriye yönelik yapılması gereken sarsıntı riski ve ekonomik hazırlık çalışmalarında bilimsel yaklaşım ön plana çıkarılmalıdır. Örneğin iki Türk sarsıntı bilimci-sismolog, Alaska Üniversitesi’nden Ezgi Karasözen ve Boğaziçi Üniversitesi’nden Didem Cambaz’ın da ortak muharriri olduğu 30 Mayıs 2020 tarihinde yayınlanan bir bilimsel makalede, 24 Ocak 2020 tarihli 6.8 büyüklüğündeki Elâzığ zelzelesinin Doğu Anadolu fay çizgisinde büyük bir kırılmayı haber verdiğine işaret edilmiştir. (BSHA-Bilim Ve Sıhhat Haber Ajansı)
